Άρθρο του Γιάννη Κουζή στην Αυγή (30/10/2009)
Η πρόσφατη ανάδειξη του προβλήματος που συνδέεται με την ελληνική εκδοχή των stages, με την μέχρι τώρα εφαρμογή και την μετεκλογική διαχείρισή τους, έφερε στην επιφάνεια πλήθος ερωτημάτων για τους όρους λειτουργίας της αγοράς εργασίας και τον ρόλο του κράτους ως εργοδότη, ως εργαλείου άσκησης κοινωνικής πολιτικής και περιορισμού των ανισοτήτων, ως εκφραστή του «περί δικαίου» αισθήματος της κοινωνίας, ως παιδαγωγού της νεολαίας και, τέλος, ως εγγυητή της εφαρμογής και αυτής της αστικής νομιμότητας.
1) Ανέδειξε σε όλο της το μεγαλείο μια επιμέρους πτυχή του σύγχρονου εργασιακού μεσαίωνα με πρωταγωνιστές τους ιδιώτες εργοδότες και τους διαχειριστές δημόσιων οργανισμών και υπηρεσιών, που μετέτρεψαν, επί μακρόν και κατά συρροήν, ένα θεσμό μαθητείας σε πραγματική απασχόληση με ελάχιστο μισθολογικό κόστος, χωρίς ασφάλιση καλύπτοντας, τις περισσότερες φορές, και πάγιες ανάγκες του Δημοσίου.
2) Ανέδειξε στον απόλυτο βαθμό την εμπλοκή των πελατειακών σχέσεων στο δικαίωμα στην εργασία με την πολιτική ομηρία δεκάδων χιλιάδων νέων και την διαιώνιση των σχέσεων πατρωνείας, που εξουδετερώνει κάθε έννοια κοινωνικού κράτους και μετατρέπει σε επαιτεία την αξίωση για κατοχύρωση του δικαιώματος στην εργασία.
3) Ανέδειξε το δράμα μιας γενιάς από τη στέρηση της χαράς της εφηβείας χάριν της παραπαιδείας, από τη γενικευμένη, παρά τα προσόντα της, ανασφάλεια που την χαρακτηρίζει και που ένα τμήμα της εξωθείται στην υποταγή της αξιοπρέπειας για ένα δείγμα μισής επιβίωσης και μια ελπίδα για ίσως κάτι καλύτερο στο μέλλον.
4) Ανέδειξε το δράμα ενός τμήματος της νεολαίας που εξακολουθεί να συνθλίβεται από τον οδοστρωτήρα της κρατικής πολιτικής. Πρώτον, με την καταρράκωση του αυτοσεβασμού του για την ανάγκη να δηλώνει «ημέτερο», που κάποιοι για ολόκληρες δεκαετίες την επέβαλαν ως αυτονόητη. Δεύτερον, με την ανοχή μιας σωρευτικής υποβάθμισης της έννοιας της εργασίας με θύτη το ίδιο το κράτος - εργοδότη. Και τρίτον, με την εξάντληση κάθε ίχνους αυστηρότητας από την κρατική εξουσία απέναντί του, στο όνομα της ίσης μεταχείρισης, μέσα από την πλήρη απαξίωση της όποιας προϋπηρεσίας, συχνά πολύχρονης και καθοριστικής για τη λειτουργία δημόσιων υπηρεσιών, χωρίς την ελάχιστη έμπρακτη αναγνώριση της προσφοράς του προς τον πολίτη.
5) Ανέδειξε τις σοβαρές ανεπάρκειες προσωπικού σε υπηρεσίες του Δημοσίου στην πορεία της βαθμιαίας αποδιάρθρωσής τους, συνακόλουθης με τις πλήρως απορρυθμισμένες εργασιακές σχέσεις, καθώς και την έλλειψη πειστικής εναλλακτικής πρότασης άμεσων λύσεων για την κάλυψη των συσσωρευμένων κενών.
6) Ανέδειξε τον στρουθοκαμηλισμό του επίσημου κράτους που, αν και θεωρεί αναγκαία τα stages, επικαλούμενο τη νομιμότητα την οποία δεν μπορεί να επιβάλλει στον δημόσιο τομέα, τα περιορίζει στον ιδιωτικό κρίνοντας ότι η έκδηλη ανεπάρκεια των ελεγκτικών μηχανισμών, που δεν φαίνεται να ενισχύονται ουσιαστικά σε προσωπικό και αρμοδιότητες, θα είναι σε θέση να φράξει τον δρόμο σε μια ακόμη ευκαιρία που παρουσιάζεται στην εκτεταμένη εργοδοτική αυθαιρεσία.
7) Ανέδειξε την προχειρότητα, την αποσπασματικότητα και τις αντιφάσεις μιας πολιτικής που επιλέγει ευκαιριακά και για λόγους επικοινωνιακούς να επιληφθεί του θέματος των stages, για το οποίο πριν από το debate των πολιτικών αρχηγών σιωπούσε, διατηρώντας, όπως φαίνεται, για τον δημόσιο τομέα τις εργολαβίες και όλες τις άλλες ευελιξίες, διακηρύσσοντας, παράλληλα, την κάλυψη των ελλείψεων προσωπικού στους δημόσιους οργανισμούς με προσωρινές συμβάσεις μέσω ΑΣΕΠ, προσθέτοντας μια ακόμη παρανομία στο κράτος που χρησιμοποιεί, για πολλοστή φορά, τέτοιες συμβάσεις για θέσεις εργασίας που από τη φύση τους συνδέονται με πάγιες ανάγκες...
Οι επισημάνσεις αυτές γεννούν εύλογα ερωτήματα, που ζητούν άμεσες απαντήσεις για το αν:
α) Η αντιμετώπιση του εργασιακού μεσαίωνα θα περιορίζεται μόνο στην κατάργηση των stages στο Δημόσιο, που ευνοείται, άλλωστε, από την έλλειψη δημόσιων πόρων για τη συνέχισή τους;
β) Η κάλυψη των κενών του Δημοσίου θα αντιμετωπίζεται ουσιαστικά χωρίς να περιορίζεται σε ημίμετρα ως προς το μέγεθος των πραγματικών αναγκών και το περιεχόμενο των εργασιακών σχέσεων ή, στο πλαίσιο των διακηρυγμένων περικοπών και παρά τη διαφάνεια μέσω ΑΣΕΠ, αυτές θα παραμένουν σε μεγάλο βαθμό επισφαλείς και ευέλικτες;
γ) Η κατάργηση των πελατειακών σχέσεων στο Δημόσιο και η αξιοκρατία θα είναι γενικευμένη ή θα παραμένουν ανέπαφοι οι «ημέτεροι» όροι στελέχωσης της διοικητικής ιεραρχίας, ενώ η εντεινόμενη παρουσία των εργολάβων θα χρησιμοποιείται για τη μεταφορά των πελατειακών σχέσεων στο προσωπικό των επιχειρηματιών φίλων που αναλαμβάνουν ή ανανεώνουν εργολαβίες για το Δημόσιο;
Ο Γιάννης Κουζής διδάσκει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
30 Οκτ 2009
26 Οκτ 2009
Ο εργασιακός μεσαίωνας σ’ όλο το «μεγαλείο» του
Η ΕΛΛΑΔΑ ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΕΡΓΟΔΟΤΙΚΗΣ ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΑΣ
Του Κώστα Νικολάου (από την "Εποχή", 25/10/2009)
Δεν υπάρχει άλλη ευρωπαϊκή χώρα:
• Με 600.000, αδήλωτους - ανασφάλιστους εργαζόμενους μισθωτούς.
• Με 300.000 ψευδο-αυτοαπασχολούμενους, ναπαρουσιάζονται ως «ελεύθεροι επαγγελματίες», ενώ παρέχουν εξαρτημένη εργασία.
• Με 200.000 εργαζόμενους σε «μερική απασχόληση», ενώ απασχολούνται πολλές φορές με πλήρες ωράριο.
• Με 350.000 εργαζόμενους μόνιμα συμβασιούχους.
• Με τους νόμους του κράτουςκαι τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας να βρίσκονται σε αχρησία.
• Με ένα κράτος που δίνει το κακό παράδειγμα παραβίασης των νόμων ως ο χειρότερος εργοδότης (συμβασιούχοι, παράνομες συμβάσεις έργου).
• Με ένα κράτος κλέφτη των πόρων και των θεσμοθετημένων ασφαλιστικών εισφορών των Ταμείων ( εκτός από τις κλοπές των πόρων σε 19 δισ. ευρω ανέρχονται οι οφειλές του κράτους)
Απουσία ελεγκτικών μηχανισμών
Οι επιθεωρήσεις εργασίας είτε υπολειτουργούν είτε είναι διαβρωμένες από τις επιχειρήσεις είτε έχουν περιορισμένες αρμοδιότητες.
Απουσία ελεγκτικών μηχανισμών του ΙΚΑ. Τα τελευταία χρόνια, λόγω έλλειψης προσωπικού, έχουν σταματήσει παντελώς οι έλεγχοι των επιχειρήσεων από τα κατά τόπους υποκαταστήματα του ΙΚΑ, το 80% των επιχειρήσεων έχουν να ελεγχθούν πάνω από 5 χρόνια. Από τα 13 ελεγκτικά κέντρα λειτουργούν μόνο τα 4 και αυτά με τους μισούς υπαλλήλους. Από τις 12.448 οργανικές θέσεις του ΙΚΑ, υπάρχουν 3.995 κενές, ενώ στα επόμενα τρία χρόνια αναμένεται να συνταξιοδοτηθούν ακόμα 3.000 υπάλληλοι. Από τους ελάχιστους ελέγχους που πραγματοποιούνται, διαπιστώνεται πως μία στις επτά επιχειρήσεις λειτουργεί ως φάντασμα και δεν είναι καν δηλωμένη.
Απουσία συνδικάτων. Ως γνωστό η συνδικαλιστική πυκνότητα στη χώρα μας είναι πολύ χαμηλή έως ισχνή, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα, όπου μόνο το15% των εργαζομένων συμμετέχουνσε κάποια συνδικαλιστική οργάνωση, αφού οι συνδικαλιστικές ελευθερίες βρίσκονται ακόμα υπό διωγμό.
Η κατάσταση αυτή θα επιδεινώνεται σε συνθήκες μεγάλων αναδιαρθρώσεων των επιχειρήσεων με την παραχώρηση εργασιών σε τρίτους και την έξαρση της προσωρινής απασχόλησης, καθώς και από το μεγάλο αριθμό των μικρών επιχειρήσεων, αφού, ως γνωστό, τα συνδικάτα στην Ελλάδα έχουν αναπτυχθεί κατά βάση σε επίπεδο επιχείρησης.
Επίσης, τα συνδικάτα ελάχιστα έως καθόλου ασχολούνται με το θέμα της ανασφάλιστης εργασίας. Οι όποιες προσπάθειες μεμονωμένων συνδικάτων είναι χωρίς αποτέλεσμα ή έχουν χαθεί από την αδιαφορία των αρμοδίων.
Αυτό που απασχολεί και θα πρέπει να προβληματίσει, είναι πως η αδήλωτη - ανασφάλιστη εργασία, έχει γίνει πλέον καθεστώς και εντάσσεται ή γίνεται προσπάθεια να ενταχθεί, στο πλαίσιο των ελαστικών μορφών απασχόλησης. Η Ελλάδα συγκριτικά με άλλες χώρες της Ε.Ε. των 15, έχει χαμηλούς δείκτες ελαστικών μορφών απασχόλησης, έχει όμως αριθμούς ρεκόρ παράνομων μορφών απασχόλησης.
Πώς εκδηλώνεται η ανασφάλιστη εργασία
1. Αδήλωτη εργασία (περίπου 600.000 μισθωτοί). Το μεγαλύτερο μέρος της ανασφάλιστης εργασίας προέρχεται από την αδήλωτη εργασία ή τη «μαύρη» εργασία όπως αποκαλείται.Ο τέως υφυπουργός απασχόλησης κ. Ν. Αγγελόπουλος σε άρθρο του στην «Ελευθεροτυπία», στις 19/3/2006, δηλώνει: « Περίπου ένας στους 4 εργαζόμενους σήμερα είναι ανασφάλιστος»!
Σύμφωνα με ετήσια έκθεση του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ για την οικονομία και την απασχόληση, στους 4.500.000 που εργάζονται στη χώρα μας, οι 1.100.000 απασχολούνται σε αδήλωτη - ανασφάλιστη εργασία.
Πρόκειται για «αόρατους εργαζόμενους» και με την πιο επικίνδυνη μορφή απασχόλησης, αφού οι εργαζόμενοι αυτοί δεν στοιχειοθετούν δικαιώματα χρόνου ή και είδους εργασίας που παρέχουν, δεν δικαιούνται άδεια, επίδομα αδείας, δώρα Χριστουγέννων - Πάσχα, αποζημίωση, εάν απολυθούν κ.λπ.
2. Περίπου 300.000 ψευδο-αυτοαπασχολούμενοι. Πρόκειται για τις συμβάσεις ανεξαρτήτων υπηρεσιών (δελτίο παροχής υπηρεσιών). Με τις συμβάσεις αυτές θα πρέπει ο εργαζόμενος να διατηρεί την ελευθερία του να καθορίζει ο ίδιος τις συνθήκες εργασίας, τον τρόπο εργασίας, τον τόπο και τον χρόνο εργασίας. Όμως στην πράξη δεν συμβαίνει αυτό, τους όρους αυτούς δεν τους καθορίζουν οι ίδιοι, βρίσκονται στη διάθεση της επιχείρησης και τους καθορίζει τον τρόπο, τον χρόνο και τον τόπο εργασίας, με συνέπεια η εργασία που παρέχουν στην πραγματικότητα να είναι εξαρτημένη μισθωτή εργασία. Οι εργαζόμενοι αυτοί δεν θεωρούνται μισθωτοί, δεν απολαμβάνουν τα νόμιμα δικαιώματα των μισθωτών, μισθό, άδειες, δώρα, κλπ δεν δικαιούνται αποζημίωση εάν απολυθούν. Θεωρούνται «ελεύθεροι επαγγελματίες», με αποτέλεσμα να μην ασφαλίζονται στο ΙΚΑ αλλά στον ΟΑΕΕ (πρώην ΤΕΒΕ)!
3. Ψευδείς δηλώσεις σε «μερικής απασχόλησης (200.000). Οι περισσότεροι από τους εργαζόμενους αυτούς στα χαρτιά φαίνονται ως «μερικά απασχολούμενοι», ενώ στην ουσία εργάζονται με πλήρες ωράριο, με συνέπεια να χάνουν μεγάλα χρηματικά ποσά από υπερωρίες, άδειες, επίδομα άδειας, δώρα Χριστουγέννων - Πάσχα, αποζημίωση, καθώς ασφαλίζονται για λιγότερες ημέρες και δεν τους αναγνωρίζεται η ημέρα του Σαββάτου ή εξαιρούνται από τα βαρέα και ανθυγιεινά.
4. Μειωμένη ασφάλιση. Αρκετές επιχειρήσεις, δεν παρουσιάζουν στο ΙΚΑ τους πραγματικούς μισθούς των εργαζομένων, αλλά μέρος αυτών και για να είναι «σύννομες» τους ασφαλίζουν με τα κατώτερα κλιμάκια των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, εξαιρώντας όλα τα επιδόματα.
5. Μερική ασφάλιση. Πολλές επιχειρήσεις, κατά βάση μικρές, εντελώς παράνομα ασφαλίζουν τους εργαζόμενους για λιγότερες ημέρες από αυτές που εργάζονται.
6. Τεκμαρτά ημερομίσθια. Σε ορισμένα επαγγέλματα που αμείβονται με κυμαινόμενες αποδοχές, η ασφάλιση γίνεται με τεκμαρτά ημερομίσθια, τα οποία είναι πολύ κάτω από τις συνολικές μηνιαίες αποδοχές.
7. Ένταξη στον ΟΓΑ ασφαλισμένωντου ΙΚΑ. Με τους νόμους 3050/2002 - 3232/2004 και στη συνέχεια το Ν. 3518/2006, καταργείται η ασφάλιση στο ΙΚΑ για τους εποχικούςεργαζόμενους των επιχειρήσεων τυποποίησης τροφίμων, καθώς και οι αλιεργάτες και οι αγρεργάτες, και εντάσσονται στην ασφάλιση του ΟΓΑ. Με τον τρόπο αυτό οι εργοδότες επωφελούνται ανεβάζοντας τα κέρδη τους, αφού η εργοδοτική εισφορά στον ΟΓΑ είναι πολύ χαμηλότερη από αυτή του ΙΚΑ.
8. Παράβαση της εργατικής νομοθεσίας και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Είναι κανόνας για τις επιχειρήσεις του Ιδιωτικού Τομέα, ιδιαίτερα αυτές που δεν υπάρχουν σωματεία, να μην εφαρμόζουν τις Σ.Σ.Ε., με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να ζημιώνονται με μεγάλα χρηματικά ποσά και το ΙΚΑ να στερείται ασφαλιστικές εισφορές.
9. Ανασφάλιστος χρόνος εργασίας. Αρκετές φορές οι εργαζόμενοι, δικαιολογημένα και για λόγους ανεξαρτήτως της θέλησής τους δεν παρέχουν τις υπηρεσίες τους (στράτευση, ασθένεια) ή δεν βρίσκουν εργασία ( ανεργία). Παρά το γεγονός ότι για τους σκοπούς αυτούς υπάρχουν κρατήσεις (1% των ασφαλιστικών εισφορών για στράτευση, 4% για ανεργία), εντούτοις το επίδομα ανεργίας - επιδοτούμενα προγράμματα, το επίδομα ασθένειας μετά τον 1 μήνα, ο χρόνος στράτευσης, θεωρούνται ανασφάλιστοι χρόνοι.
Σε ποιους χώρους εντοπίζεται το πρόβλημα
Εδώ και πολλά χρόνια το «προνόμιο» της ανασφάλιστης εργασίας υπήρχε κατ΄ αποκλειστικότητα μόνο σε μικρές επιχειρήσεις και στην παραοικονομία. Σήμερα αυτή ξέφυγε από τις μικρές επιχειρήσεις και την παραοικονομία και συνιστά την πλέον διαδεδομένη πρακτική όλων των μεγάλων επιχειρήσεων και Οργανισμών (Δημόσιο - ΔΕΚΟ - Ιδ. Τομέα) που καταφεύγουν στην ανασφάλιστη εργασία.
Η πρακτική που ακολουθείται είναι το «σπάσιμο» των επιχειρήσεωνή των Οργανισμών με την παραχώρηση εργασιών σε τρίτους (εργολαβίες). Οι εργαζόμενοι στους εργολάβους κατά βάση είναι ανασφάλιστοι ή με παράνομο δελτίο παροχής,
Η έκταση του φαινομένου παίρνει εφιαλτικές διαστάσεις, αφού σε αρκετές επιχειρήσεις το προσωπικό των εργολαβιών ξεπερνά κατά πολύ το προσωπικό της επιχείρησης.
Συμπεριφορά ανασφάλιστων - αιτίες
Η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων αναγκάζονται, ιδιαίτερα σε συνθήκες κρίσης, να δεχτούν την ανασφάλιστη εργασία και δυσκολεύονται να καταφύγουν στις αρμόδιες υπηρεσίες για να δικαιωθούν.
Ορισμένες αιτίες:
1. Δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο προστασίας των εργαζόμενων από καταχρηστικές απολύσεις, για να ενθαρρύνονται και να καταφεύγουν στις αρμόδιες αρχές.
2. Δεν εμπιστεύονται τις αρμόδιες υπηρεσίες, τόσο για την εχεμύθεια, όσο και για το αποτέλεσμα που θα φέρουν μετά τις καταγγελίες.
3. Οι αδήλωτοι εργαζόμενοι, δεν έχουν παραστατικά για να αποδείξουν και να διεκδικήσουν αναδρομικά την ασφάλισή τους. Κατά συνέπεια, ακόμα και να καταγγείλουν το γεγονός, δεν έχουν να κερδίσουν, αφούμετά τις καταγγελίας θα απολυθούν.
4. Δεν υπάρχει συνεργασία μεταξύ ελεγκτικών μηχανισμών, επιθεωρήσεων εργασίας και του ΙΚΑ.
5. Ανεπαρκές νομοθετικό πλαίσιο. Οι επιθεωρήσεις εργασίας, αρμόδιες για την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας, εκτός του περιορισμένου αριθμού ελεγκτών, έχουν και ελάχιστες αρμοδιότητες παρέμβασης.
6. Αιτίες θα πρέπει να αναζητηθούν και στον εκφυλισμό των συντάξεων, αφού μετά την αποσύνδεση των κατωτέρων ορίων σύνταξης από τα 20 ημερομίσθια του ανειδικεύτου εργάτη, αυτές κατακρεουργήθηκαν. Στα 486,84 ευρώ καθηλώθηκε η κατώτατη σύνταξη ενώ θα ήταν 660,80 ευρώ (δηλαδή 20 ημερομίσθια Χ 33,04 ευρώ), τη στιγμή που η σύνταξη για ένα ζευγάρι ανασφάλιστωνυπερηλίκωνείναι 330 + 330 = 660 ευρώ!
7. Συνδικαλιστική δομή. Τα επιχειρησιακά σωματεία σήμερα δεν καλύπτουν όλους τους εργαζόμενους στην επιχείρηση, αφού οι εργαζόμενοι των ενδιάμεσων εργοδοτών (εργολαβίες), καθώς και οι εργαζόμενοι που παρέχουν εργασία με δελτία παροχής ( μπλοκάκι), δεν ανήκουν στα επιχειρησιακά σωματεία.
Ορισμένες άμεσες προτάσεις
Οι προτάσεις θα πρέπει να κινηθούν, κατά τη γνώμη μου, σε τέσσερις άξονες.
Πρώτον στην αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου, δεύτερο την αποτροπή των εργοδοτών να καταφεύγουν στην ανασφάλιστη εργασία, τρίτο στην προτροπή των ιδίων των εργαζομένων να διεκδικούν αγωνιστικά και τέταρτο στο διευρυμένο ρόλο των συνδικάτων.
Συγκεκριμένα:
1. Η αδήλωτη και γενικά η παράνομη εργασία θα πρέπει να χαρακτηριστούν και να ενταχθούν στα ποινικά αδικήματα.
2. Οι επιχειρήσεις να υποχρεούνται να καταθέτουν στις επιθεωρήσεις εργασίας κάθε σύμβαση ή ατομική συμφωνία που υπογράφουνοι εργαζόμενοι. Τις συμβάσεις που υπογράφουν με τους φερόμενους ως εργολάβους, τις συμβάσεις με τους υποτιθέμενους «ελεύθερους επαγγελματίες»,καθώς και τις συμβάσεις του προσωπικού των ενδιάμεσων εργοδοτών (εργολάβων), προκειμένου να ελέγχονται.
3. Η αδήλωτη και κάθε παράνομη εργασία που αποκαλύπτεται, να θεωρείται υποχρεωτικά αορίστου χρόνου. Ο εργοδότης να έχει το βάρος απόδειξης για το χρόνο της μη δηλωθείσας εργασίας και για το μισθό που παρείχε στον αδήλωτο εργαζόμενο. Να τον ασφαλίζει αναδρομικά για όλο το προηγούμενο διάστημα και του καταβάλλει αναδρομικά, τυχόν διαφορές στο μισθό, άδειες, δώρα κ.λπ.
4. Οι ευθύνες των παραβάσεων, για εργαζομένους των ενδιάμεσων εργοδοτών (εργολάβων), να βαρύνουν τον κύριο εργοδότη.
5. Η απόλυση εργαζομένου, ο οποίος καθ΄ οιονδήποτε τρόποσυμμετείχε στην αποκάλυψη της αδήλωτης εργασίας, να θεωρείται άκυρη και καταχρηστική.
6. Όλοι οι εργαζόμενοι στην επιχείρηση έχουν τα ίδια δικαιώματα, ανεξάρτητα εάν η εργασία παρέχεται μέσω ενδιάμεσου εργοδότη. Να καταργηθούν οι νόμοι που διαχωρίζουν τους παλαιούς με τους νέους.
7. Να αναβαθμιστεί ο ρόλος των συνδικαλιστικών οργανώσεων με δικαίωμα μαζικής προσφυγής.
8. Θα πρέπει να διευρυνθούν οι αρμοδιότητες των επιθεωρήσεων εργασίας, να έχουν την ευθύνη για την εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, χωρίς να αναγκάζονται οι εργαζόμενοι να προσφεύγουν στα δικαστήρια για νόμιμα δικαιώματά τους.
9. Οι επιθεωρήσεις εργασίας να ενημερώνουν τα αντίστοιχα ασφαλιστικά ταμεία.
10. Να επανέλθουν και να ασφαλίζονται στο ΙΚΑ οι εποχικοί εργαζόμενοι των επιχειρήσεων τυποποιημένων τροφίμων, καθώς και οι αλιεργάτες και αγρεργάτες.
11. Να θεωρείται χρόνος ασφάλισης, η περίοδο στράτευσης, τα επιδόματα ασθένειας καιανεργίας καθώς και τα προγράμματα κατάρτισης.
12. Να καταργηθεί ο νόμος της παραγραφής εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων.
13. Να διερευνηθεί η πρόταση για δημιουργία εργατοδικείων, όπου οι εργατικές διαφορές θα επιλύονται σύντομα και σε μικρό χρονικό διάστημα.
Η έξαρση της παράνομης-ανασφάλιστης εργασίας δεν αφορά μόνο τους εργαζόμενους που την βιώνουν και ούτε μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο από τους ίδιους. Απαιτούνται πρωτοβουλίες με συντονισμένες ενέργειες από το σύνολο του συνδικαλιστικού κινήματος, (Δημόσιο, Δ.Ε.Κ.Ο. - ΤΡΑΠΕΖΕΣ, Ιδ. Τομέα).
Επιπτώσεις από το καθεστώς ασυδοσίας
Καταρρέουν τα Ασφαλιστικά Ταμεία. Σύμφωνα με ελάχιστους προβλέψιμους υπολογισμούς αρμοδίων υπηρεσιών, τα ποσά που στερούνται ξεπερνούν τα 6 δισεκατομμύριαευρώ κάθε χρόνο!
Απαξιώνεται το ίδιο το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης και επιβάλλονται λύσεις ιδιωτικής ασφάλισης.
Παραβιάζεται η αρχή της υποχρέωσης των εργοδοτών να ασφαλίζουν τους εργαζόμενους, τίθεται υπό αμφισβήτηση η υποχρεωτικότητα στην ασφάλιση της μισθωτής εργασίας.
Εκτοπίζονται από τη συλλογική δράση μεγάλα τμήματα του εργατικού δυναμικού και οδηγούνται σε ατομικές λύσεις με ατομικές συμφωνίες.
Ενισχύεται η κερδοσκοπία των επιχειρήσεων σε βάρος των εργαζομένων, αφού η αδήλωτη εργασία συνοδεύεται με την καταστρατήγηση βασικών δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Δημιουργείται αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ ανασφάλιστων και ασφαλισμένων, που απειλεί και συμπιέζει κατακτήσεις των εργαζομένων.
* Ο Κώστας Νικολάου είναι μέλος της Διοικούσας Επιτροπής ΚΕ.Π.Ε.Α./ΓΣΕΕ
nikolaou@kepea.gr
Του Κώστα Νικολάου (από την "Εποχή", 25/10/2009)
Δεν υπάρχει άλλη ευρωπαϊκή χώρα:
• Με 600.000, αδήλωτους - ανασφάλιστους εργαζόμενους μισθωτούς.
• Με 300.000 ψευδο-αυτοαπασχολούμενους, ναπαρουσιάζονται ως «ελεύθεροι επαγγελματίες», ενώ παρέχουν εξαρτημένη εργασία.
• Με 200.000 εργαζόμενους σε «μερική απασχόληση», ενώ απασχολούνται πολλές φορές με πλήρες ωράριο.
• Με 350.000 εργαζόμενους μόνιμα συμβασιούχους.
• Με τους νόμους του κράτουςκαι τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας να βρίσκονται σε αχρησία.
• Με ένα κράτος που δίνει το κακό παράδειγμα παραβίασης των νόμων ως ο χειρότερος εργοδότης (συμβασιούχοι, παράνομες συμβάσεις έργου).
• Με ένα κράτος κλέφτη των πόρων και των θεσμοθετημένων ασφαλιστικών εισφορών των Ταμείων ( εκτός από τις κλοπές των πόρων σε 19 δισ. ευρω ανέρχονται οι οφειλές του κράτους)
Απουσία ελεγκτικών μηχανισμών
Οι επιθεωρήσεις εργασίας είτε υπολειτουργούν είτε είναι διαβρωμένες από τις επιχειρήσεις είτε έχουν περιορισμένες αρμοδιότητες.
Απουσία ελεγκτικών μηχανισμών του ΙΚΑ. Τα τελευταία χρόνια, λόγω έλλειψης προσωπικού, έχουν σταματήσει παντελώς οι έλεγχοι των επιχειρήσεων από τα κατά τόπους υποκαταστήματα του ΙΚΑ, το 80% των επιχειρήσεων έχουν να ελεγχθούν πάνω από 5 χρόνια. Από τα 13 ελεγκτικά κέντρα λειτουργούν μόνο τα 4 και αυτά με τους μισούς υπαλλήλους. Από τις 12.448 οργανικές θέσεις του ΙΚΑ, υπάρχουν 3.995 κενές, ενώ στα επόμενα τρία χρόνια αναμένεται να συνταξιοδοτηθούν ακόμα 3.000 υπάλληλοι. Από τους ελάχιστους ελέγχους που πραγματοποιούνται, διαπιστώνεται πως μία στις επτά επιχειρήσεις λειτουργεί ως φάντασμα και δεν είναι καν δηλωμένη.
Απουσία συνδικάτων. Ως γνωστό η συνδικαλιστική πυκνότητα στη χώρα μας είναι πολύ χαμηλή έως ισχνή, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα, όπου μόνο το15% των εργαζομένων συμμετέχουνσε κάποια συνδικαλιστική οργάνωση, αφού οι συνδικαλιστικές ελευθερίες βρίσκονται ακόμα υπό διωγμό.
Η κατάσταση αυτή θα επιδεινώνεται σε συνθήκες μεγάλων αναδιαρθρώσεων των επιχειρήσεων με την παραχώρηση εργασιών σε τρίτους και την έξαρση της προσωρινής απασχόλησης, καθώς και από το μεγάλο αριθμό των μικρών επιχειρήσεων, αφού, ως γνωστό, τα συνδικάτα στην Ελλάδα έχουν αναπτυχθεί κατά βάση σε επίπεδο επιχείρησης.
Επίσης, τα συνδικάτα ελάχιστα έως καθόλου ασχολούνται με το θέμα της ανασφάλιστης εργασίας. Οι όποιες προσπάθειες μεμονωμένων συνδικάτων είναι χωρίς αποτέλεσμα ή έχουν χαθεί από την αδιαφορία των αρμοδίων.
Αυτό που απασχολεί και θα πρέπει να προβληματίσει, είναι πως η αδήλωτη - ανασφάλιστη εργασία, έχει γίνει πλέον καθεστώς και εντάσσεται ή γίνεται προσπάθεια να ενταχθεί, στο πλαίσιο των ελαστικών μορφών απασχόλησης. Η Ελλάδα συγκριτικά με άλλες χώρες της Ε.Ε. των 15, έχει χαμηλούς δείκτες ελαστικών μορφών απασχόλησης, έχει όμως αριθμούς ρεκόρ παράνομων μορφών απασχόλησης.
Πώς εκδηλώνεται η ανασφάλιστη εργασία
1. Αδήλωτη εργασία (περίπου 600.000 μισθωτοί). Το μεγαλύτερο μέρος της ανασφάλιστης εργασίας προέρχεται από την αδήλωτη εργασία ή τη «μαύρη» εργασία όπως αποκαλείται.Ο τέως υφυπουργός απασχόλησης κ. Ν. Αγγελόπουλος σε άρθρο του στην «Ελευθεροτυπία», στις 19/3/2006, δηλώνει: « Περίπου ένας στους 4 εργαζόμενους σήμερα είναι ανασφάλιστος»!
Σύμφωνα με ετήσια έκθεση του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ για την οικονομία και την απασχόληση, στους 4.500.000 που εργάζονται στη χώρα μας, οι 1.100.000 απασχολούνται σε αδήλωτη - ανασφάλιστη εργασία.
Πρόκειται για «αόρατους εργαζόμενους» και με την πιο επικίνδυνη μορφή απασχόλησης, αφού οι εργαζόμενοι αυτοί δεν στοιχειοθετούν δικαιώματα χρόνου ή και είδους εργασίας που παρέχουν, δεν δικαιούνται άδεια, επίδομα αδείας, δώρα Χριστουγέννων - Πάσχα, αποζημίωση, εάν απολυθούν κ.λπ.
2. Περίπου 300.000 ψευδο-αυτοαπασχολούμενοι. Πρόκειται για τις συμβάσεις ανεξαρτήτων υπηρεσιών (δελτίο παροχής υπηρεσιών). Με τις συμβάσεις αυτές θα πρέπει ο εργαζόμενος να διατηρεί την ελευθερία του να καθορίζει ο ίδιος τις συνθήκες εργασίας, τον τρόπο εργασίας, τον τόπο και τον χρόνο εργασίας. Όμως στην πράξη δεν συμβαίνει αυτό, τους όρους αυτούς δεν τους καθορίζουν οι ίδιοι, βρίσκονται στη διάθεση της επιχείρησης και τους καθορίζει τον τρόπο, τον χρόνο και τον τόπο εργασίας, με συνέπεια η εργασία που παρέχουν στην πραγματικότητα να είναι εξαρτημένη μισθωτή εργασία. Οι εργαζόμενοι αυτοί δεν θεωρούνται μισθωτοί, δεν απολαμβάνουν τα νόμιμα δικαιώματα των μισθωτών, μισθό, άδειες, δώρα, κλπ δεν δικαιούνται αποζημίωση εάν απολυθούν. Θεωρούνται «ελεύθεροι επαγγελματίες», με αποτέλεσμα να μην ασφαλίζονται στο ΙΚΑ αλλά στον ΟΑΕΕ (πρώην ΤΕΒΕ)!
3. Ψευδείς δηλώσεις σε «μερικής απασχόλησης (200.000). Οι περισσότεροι από τους εργαζόμενους αυτούς στα χαρτιά φαίνονται ως «μερικά απασχολούμενοι», ενώ στην ουσία εργάζονται με πλήρες ωράριο, με συνέπεια να χάνουν μεγάλα χρηματικά ποσά από υπερωρίες, άδειες, επίδομα άδειας, δώρα Χριστουγέννων - Πάσχα, αποζημίωση, καθώς ασφαλίζονται για λιγότερες ημέρες και δεν τους αναγνωρίζεται η ημέρα του Σαββάτου ή εξαιρούνται από τα βαρέα και ανθυγιεινά.
4. Μειωμένη ασφάλιση. Αρκετές επιχειρήσεις, δεν παρουσιάζουν στο ΙΚΑ τους πραγματικούς μισθούς των εργαζομένων, αλλά μέρος αυτών και για να είναι «σύννομες» τους ασφαλίζουν με τα κατώτερα κλιμάκια των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, εξαιρώντας όλα τα επιδόματα.
5. Μερική ασφάλιση. Πολλές επιχειρήσεις, κατά βάση μικρές, εντελώς παράνομα ασφαλίζουν τους εργαζόμενους για λιγότερες ημέρες από αυτές που εργάζονται.
6. Τεκμαρτά ημερομίσθια. Σε ορισμένα επαγγέλματα που αμείβονται με κυμαινόμενες αποδοχές, η ασφάλιση γίνεται με τεκμαρτά ημερομίσθια, τα οποία είναι πολύ κάτω από τις συνολικές μηνιαίες αποδοχές.
7. Ένταξη στον ΟΓΑ ασφαλισμένωντου ΙΚΑ. Με τους νόμους 3050/2002 - 3232/2004 και στη συνέχεια το Ν. 3518/2006, καταργείται η ασφάλιση στο ΙΚΑ για τους εποχικούςεργαζόμενους των επιχειρήσεων τυποποίησης τροφίμων, καθώς και οι αλιεργάτες και οι αγρεργάτες, και εντάσσονται στην ασφάλιση του ΟΓΑ. Με τον τρόπο αυτό οι εργοδότες επωφελούνται ανεβάζοντας τα κέρδη τους, αφού η εργοδοτική εισφορά στον ΟΓΑ είναι πολύ χαμηλότερη από αυτή του ΙΚΑ.
8. Παράβαση της εργατικής νομοθεσίας και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Είναι κανόνας για τις επιχειρήσεις του Ιδιωτικού Τομέα, ιδιαίτερα αυτές που δεν υπάρχουν σωματεία, να μην εφαρμόζουν τις Σ.Σ.Ε., με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να ζημιώνονται με μεγάλα χρηματικά ποσά και το ΙΚΑ να στερείται ασφαλιστικές εισφορές.
9. Ανασφάλιστος χρόνος εργασίας. Αρκετές φορές οι εργαζόμενοι, δικαιολογημένα και για λόγους ανεξαρτήτως της θέλησής τους δεν παρέχουν τις υπηρεσίες τους (στράτευση, ασθένεια) ή δεν βρίσκουν εργασία ( ανεργία). Παρά το γεγονός ότι για τους σκοπούς αυτούς υπάρχουν κρατήσεις (1% των ασφαλιστικών εισφορών για στράτευση, 4% για ανεργία), εντούτοις το επίδομα ανεργίας - επιδοτούμενα προγράμματα, το επίδομα ασθένειας μετά τον 1 μήνα, ο χρόνος στράτευσης, θεωρούνται ανασφάλιστοι χρόνοι.
Σε ποιους χώρους εντοπίζεται το πρόβλημα
Εδώ και πολλά χρόνια το «προνόμιο» της ανασφάλιστης εργασίας υπήρχε κατ΄ αποκλειστικότητα μόνο σε μικρές επιχειρήσεις και στην παραοικονομία. Σήμερα αυτή ξέφυγε από τις μικρές επιχειρήσεις και την παραοικονομία και συνιστά την πλέον διαδεδομένη πρακτική όλων των μεγάλων επιχειρήσεων και Οργανισμών (Δημόσιο - ΔΕΚΟ - Ιδ. Τομέα) που καταφεύγουν στην ανασφάλιστη εργασία.
Η πρακτική που ακολουθείται είναι το «σπάσιμο» των επιχειρήσεωνή των Οργανισμών με την παραχώρηση εργασιών σε τρίτους (εργολαβίες). Οι εργαζόμενοι στους εργολάβους κατά βάση είναι ανασφάλιστοι ή με παράνομο δελτίο παροχής,
Η έκταση του φαινομένου παίρνει εφιαλτικές διαστάσεις, αφού σε αρκετές επιχειρήσεις το προσωπικό των εργολαβιών ξεπερνά κατά πολύ το προσωπικό της επιχείρησης.
Συμπεριφορά ανασφάλιστων - αιτίες
Η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων αναγκάζονται, ιδιαίτερα σε συνθήκες κρίσης, να δεχτούν την ανασφάλιστη εργασία και δυσκολεύονται να καταφύγουν στις αρμόδιες υπηρεσίες για να δικαιωθούν.
Ορισμένες αιτίες:
1. Δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο προστασίας των εργαζόμενων από καταχρηστικές απολύσεις, για να ενθαρρύνονται και να καταφεύγουν στις αρμόδιες αρχές.
2. Δεν εμπιστεύονται τις αρμόδιες υπηρεσίες, τόσο για την εχεμύθεια, όσο και για το αποτέλεσμα που θα φέρουν μετά τις καταγγελίες.
3. Οι αδήλωτοι εργαζόμενοι, δεν έχουν παραστατικά για να αποδείξουν και να διεκδικήσουν αναδρομικά την ασφάλισή τους. Κατά συνέπεια, ακόμα και να καταγγείλουν το γεγονός, δεν έχουν να κερδίσουν, αφούμετά τις καταγγελίας θα απολυθούν.
4. Δεν υπάρχει συνεργασία μεταξύ ελεγκτικών μηχανισμών, επιθεωρήσεων εργασίας και του ΙΚΑ.
5. Ανεπαρκές νομοθετικό πλαίσιο. Οι επιθεωρήσεις εργασίας, αρμόδιες για την τήρηση της εργατικής νομοθεσίας, εκτός του περιορισμένου αριθμού ελεγκτών, έχουν και ελάχιστες αρμοδιότητες παρέμβασης.
6. Αιτίες θα πρέπει να αναζητηθούν και στον εκφυλισμό των συντάξεων, αφού μετά την αποσύνδεση των κατωτέρων ορίων σύνταξης από τα 20 ημερομίσθια του ανειδικεύτου εργάτη, αυτές κατακρεουργήθηκαν. Στα 486,84 ευρώ καθηλώθηκε η κατώτατη σύνταξη ενώ θα ήταν 660,80 ευρώ (δηλαδή 20 ημερομίσθια Χ 33,04 ευρώ), τη στιγμή που η σύνταξη για ένα ζευγάρι ανασφάλιστωνυπερηλίκωνείναι 330 + 330 = 660 ευρώ!
7. Συνδικαλιστική δομή. Τα επιχειρησιακά σωματεία σήμερα δεν καλύπτουν όλους τους εργαζόμενους στην επιχείρηση, αφού οι εργαζόμενοι των ενδιάμεσων εργοδοτών (εργολαβίες), καθώς και οι εργαζόμενοι που παρέχουν εργασία με δελτία παροχής ( μπλοκάκι), δεν ανήκουν στα επιχειρησιακά σωματεία.
Ορισμένες άμεσες προτάσεις
Οι προτάσεις θα πρέπει να κινηθούν, κατά τη γνώμη μου, σε τέσσερις άξονες.
Πρώτον στην αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου, δεύτερο την αποτροπή των εργοδοτών να καταφεύγουν στην ανασφάλιστη εργασία, τρίτο στην προτροπή των ιδίων των εργαζομένων να διεκδικούν αγωνιστικά και τέταρτο στο διευρυμένο ρόλο των συνδικάτων.
Συγκεκριμένα:
1. Η αδήλωτη και γενικά η παράνομη εργασία θα πρέπει να χαρακτηριστούν και να ενταχθούν στα ποινικά αδικήματα.
2. Οι επιχειρήσεις να υποχρεούνται να καταθέτουν στις επιθεωρήσεις εργασίας κάθε σύμβαση ή ατομική συμφωνία που υπογράφουνοι εργαζόμενοι. Τις συμβάσεις που υπογράφουν με τους φερόμενους ως εργολάβους, τις συμβάσεις με τους υποτιθέμενους «ελεύθερους επαγγελματίες»,καθώς και τις συμβάσεις του προσωπικού των ενδιάμεσων εργοδοτών (εργολάβων), προκειμένου να ελέγχονται.
3. Η αδήλωτη και κάθε παράνομη εργασία που αποκαλύπτεται, να θεωρείται υποχρεωτικά αορίστου χρόνου. Ο εργοδότης να έχει το βάρος απόδειξης για το χρόνο της μη δηλωθείσας εργασίας και για το μισθό που παρείχε στον αδήλωτο εργαζόμενο. Να τον ασφαλίζει αναδρομικά για όλο το προηγούμενο διάστημα και του καταβάλλει αναδρομικά, τυχόν διαφορές στο μισθό, άδειες, δώρα κ.λπ.
4. Οι ευθύνες των παραβάσεων, για εργαζομένους των ενδιάμεσων εργοδοτών (εργολάβων), να βαρύνουν τον κύριο εργοδότη.
5. Η απόλυση εργαζομένου, ο οποίος καθ΄ οιονδήποτε τρόποσυμμετείχε στην αποκάλυψη της αδήλωτης εργασίας, να θεωρείται άκυρη και καταχρηστική.
6. Όλοι οι εργαζόμενοι στην επιχείρηση έχουν τα ίδια δικαιώματα, ανεξάρτητα εάν η εργασία παρέχεται μέσω ενδιάμεσου εργοδότη. Να καταργηθούν οι νόμοι που διαχωρίζουν τους παλαιούς με τους νέους.
7. Να αναβαθμιστεί ο ρόλος των συνδικαλιστικών οργανώσεων με δικαίωμα μαζικής προσφυγής.
8. Θα πρέπει να διευρυνθούν οι αρμοδιότητες των επιθεωρήσεων εργασίας, να έχουν την ευθύνη για την εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, χωρίς να αναγκάζονται οι εργαζόμενοι να προσφεύγουν στα δικαστήρια για νόμιμα δικαιώματά τους.
9. Οι επιθεωρήσεις εργασίας να ενημερώνουν τα αντίστοιχα ασφαλιστικά ταμεία.
10. Να επανέλθουν και να ασφαλίζονται στο ΙΚΑ οι εποχικοί εργαζόμενοι των επιχειρήσεων τυποποιημένων τροφίμων, καθώς και οι αλιεργάτες και αγρεργάτες.
11. Να θεωρείται χρόνος ασφάλισης, η περίοδο στράτευσης, τα επιδόματα ασθένειας καιανεργίας καθώς και τα προγράμματα κατάρτισης.
12. Να καταργηθεί ο νόμος της παραγραφής εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων.
13. Να διερευνηθεί η πρόταση για δημιουργία εργατοδικείων, όπου οι εργατικές διαφορές θα επιλύονται σύντομα και σε μικρό χρονικό διάστημα.
Η έξαρση της παράνομης-ανασφάλιστης εργασίας δεν αφορά μόνο τους εργαζόμενους που την βιώνουν και ούτε μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο από τους ίδιους. Απαιτούνται πρωτοβουλίες με συντονισμένες ενέργειες από το σύνολο του συνδικαλιστικού κινήματος, (Δημόσιο, Δ.Ε.Κ.Ο. - ΤΡΑΠΕΖΕΣ, Ιδ. Τομέα).
Επιπτώσεις από το καθεστώς ασυδοσίας
Καταρρέουν τα Ασφαλιστικά Ταμεία. Σύμφωνα με ελάχιστους προβλέψιμους υπολογισμούς αρμοδίων υπηρεσιών, τα ποσά που στερούνται ξεπερνούν τα 6 δισεκατομμύριαευρώ κάθε χρόνο!
Απαξιώνεται το ίδιο το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης και επιβάλλονται λύσεις ιδιωτικής ασφάλισης.
Παραβιάζεται η αρχή της υποχρέωσης των εργοδοτών να ασφαλίζουν τους εργαζόμενους, τίθεται υπό αμφισβήτηση η υποχρεωτικότητα στην ασφάλιση της μισθωτής εργασίας.
Εκτοπίζονται από τη συλλογική δράση μεγάλα τμήματα του εργατικού δυναμικού και οδηγούνται σε ατομικές λύσεις με ατομικές συμφωνίες.
Ενισχύεται η κερδοσκοπία των επιχειρήσεων σε βάρος των εργαζομένων, αφού η αδήλωτη εργασία συνοδεύεται με την καταστρατήγηση βασικών δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Δημιουργείται αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ ανασφάλιστων και ασφαλισμένων, που απειλεί και συμπιέζει κατακτήσεις των εργαζομένων.
* Ο Κώστας Νικολάου είναι μέλος της Διοικούσας Επιτροπής ΚΕ.Π.Ε.Α./ΓΣΕΕ
nikolaou@kepea.gr
19 Οκτ 2009
Συνδικαλισμός τρίτης γενιάς
Άρθρο της Ελευθεροτυπίας (18/10/2009)
Το «παραμύθι» με τον νέο που σπουδάζει σε ακριβά ιδιωτικά σχολεία, μετά κάνει δύο μεταπτυχιακά, προσλαμβάνεται από μία πολυεθνική ως στέλεχος για να γίνει στη συνέχεια ένας γιάπης των... 1.000 ευρώ φαίνεται ότι φτάνει στο τέλος του.
Τα «λαμπερά» επαγγέλματα ξεθωριάζουν από τη σκληρή πραγματικότητα και μαζί χάνουν την ισχύ τους οι θεωρίες της «εταιρικής κουλτούρας» που προβλέπουν υπερωρίες χωρίς αμοιβή, δουλειά το Σαββατοκύριακο «για την επίτευξη των στόχων» και σιωπή διότι «ξέρεις πόσοι θα ήθελαν να είναι οι τυχεροί που θα δουλέψουν στον όμιλό μας».
Πρόκειται για θεωρίες που συναντώνται στα βιβλία «Διαχείρισης ανθρωπίνων πόρων» (Human Resource Management αγγλιστί), όπου λέξεις όπως «συνδικαλισμός», «απεργία» και «διαμαρτυρία» είναι σχεδόν ανύπαρκτες.
Οι πρώτες απεργίες
Με βάση τη «διαχείριση ανθρωπίνων πόρων», όμως, έχουν ακριβώς στηθεί οι διοικήσεις των εργαζομένων σε όλους τους τομείς που γνώρισαν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης κατά την τελευταία εικοσαετία στην Ελλάδα: εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, συμβούλων επιχειρήσεων, δημοσίων σχέσεων, διαφημιστικές, πληροφορικής, τράπεζες κ.ά.
Οι εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι στις εταιρείες αυτές, αφού «κατάπιαν», όλα τα προηγούμενα χρόνια, τους εταιρικούς «κανόνες», γραπτούς και άγραφους, βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με την οικονομική κρίση και το καθεστώς ανασφάλειας για τις θέσεις εργασίας τους.
Την περασμένη εβδομάδα, τα σωματεία των εργαζομένων στις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας Vodafone και Wind πραγματοποίησαν 24ωρη απεργία. Η μία... είδηση είναι ότι έκαναν την πρώτη τους απεργία οι μεν, τη δεύτερη οι δε. Η άλλη, και ίσως η σημαντικότερη, είναι ότι υπάλληλοι δύο εταιρειών που έχουν 16 χρόνια λειτουργίας -όσα δηλαδή είναι και τα χρόνια που υπάρχουν κινητά τηλέφωνα στην Ελλάδα- έχουν πλέον σωματεία εργαζομένων!
«Το μεσημέρι της 15ης Ιουλίου 2008 επισκέφθηκε τα γραφεία της Vodafone κλιμάκιο από δύο εκπροσώπους της ΓΣΕΕ και δύο από το Εργατικό Κέντρο της Αθήνας, επειδή γινόντουσαν μαζικές απολύσεις. Εκείνη την ώρα στην καφετέρια της εταιρείας βρίσκονταν για διάλειμμα περίπου 150 υπάλληλοί της. Οταν άρχισαν να τους μιλούν, οι μισοί από αυτούς αποχώρησαν, ενώ από όσους έμειναν να ακούσουν κανείς δεν πήρε το λόγο, προφανώς από φόβο, για να πει τι συμβαίνει».
Αυτά θυμάται ο Στάθης Ανέστης, μέλος της εκτελεστικής επιτροπής της ΓΣΕΕ. Τώρα, που δεν έχει περάσει ούτε ενάμισης χρόνος, το σωματείο των εργαζομένων υπάρχει και είναι δραστήριο. «Νομίζω ότι η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει την ανάγκη να κινηθούν εγκαίρως, εργαζόμενοι και από άλλους χώρους, όπως οι διαφημιστικές», προσθέτει.
Η απεργία στη Vodafone έγινε την Τετάρτη με αφορμή τη μεταφορά 30 εργαζομένων της στην Hellas On Line, λόγω της μεταβίβασης των δραστηριοτήτων του Ιντερνετ από την πρώτη στη δεύτερη.
Απλήρωτες υπερωρίες
Στη Wind, η 24ωρη κινητοποίηση έγινε την Πέμπτη προκειμένου να μπορούν οι εργαζόμενοι της μίας εταιρείας κινητής τηλεφωνίας να υποστηρίξουν την απεργία των συναδέλφων τους στην άλλη.
Τον τελευταίο μήνα περίπου 50 εργαζόμενοι έχασαν τη δουλειά τους στη Wind, «με δήθεν οικειοθελείς αποχωρήσεις ορισμένοι, με το πρόσχημα στημένων κακών αξιολογήσεων άλλοι και μερικοί με το βάπτισμά τους εν μια νυκτί ως διευθυντικών στελεχών» όπως καταγγέλλει το σωματείο των εργαζομένων.
Το τελευταίο παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς πρόκειται για βαρύγδουπους τίτλους που δίνουν στους υπαλλήλους ως junior account manager, account officer, executive assistant... πίσω από τους οποίους κρύβεται ένα μεγάλο μυστικό: χιλιάδες -νέοι κυρίως- εργαζόμενοι για να πιάσουν δουλειά υπογράφουν προσωπικές συμβάσεις στις οποίες συμφωνούν να λαμβάνουν κάθε μήνα 100, 200 ή και 300 ευρώ παραπάνω από τον εκάστοτε κατώτερο μισθό της συλλογικής σύμβασης. Μαζί με τις αποδοχές λαμβάνουν και έναν τίτλο που περιγράφει -υποτίθεται- τον ρόλο τους ως στελεχών της επιχείρησης.
Στην πραγματικότητα, όμως, εκείνη τη στιγμή η επιχείρηση τους καταγράφει ως πρόσωπα εμπιστοσύνης, με διευθυντικά καθήκοντα. Κάτι που ενδεχομένως να τους στερήσει στο μέλλον τη δυνατότητα διεκδίκησης των υπερωριών που θα έχουν κάνει όχι μόνο τις εργάσιμες ημέρες, αλλά ακόμη και τις Κυριακές.
Αναούνη Λένα, γεν. γραμματέας σωματείου εργαζομένων Cosmote: «Οι αξιολογήσεις των εργαζομένων από εργαλεία ανάπτυξης της εταιρείας έχουν μεταβληθεί σε επιχειρήματα για απολύσεις και αυτό είναι κάτι που δεν το δεχόμαστε».
Μιχαηλάκης Μανόλης, πρόεδρος σωματείου εργαζομένων Wind: «Βαφτίζουν στελέχη ανθρώπους οι οποίοι "τρέχουν" μόνοι τους συγκεκριμένα έργα και που δεν έχουν κανέναν από κάτω τους, μόνο και μόνο για να μην τους πληρώνουν υπερωρίες».
Θεοδωροπούλου Σοφία, πρόεδρος σωματείου εργαζομένων στην Vodafone: «Οι ατομικές συμβάσεις και οι προσωπικοί στόχοι που θέτει η εταιρεία στους εργαζόμενους, έχουν ως αποτέλεσμα να κοιτάει ο ένας ως εχθρό του τον άλλον συνάδελφο».
Χρήστου Χάρης, εργαζόμενος Wind: «Πρέπει να ακολουθήσουν και οι συνάδελφοι από τις διαφημιστικές εταιρείες, όπου μερικοί από τους εργοδότες τούς βάζουν και εργάζονται με συνθήκες χειρότερες και από εργοστάσιο».
Κυριακούλιας Παναγιώτης, μέλος Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδος: «Για μένα τα νέα σωματεία στις εταιρείες τηλεφωνίας αποτελούν το πιο ελπιδοφόρο και υγιές κομμάτι του συνδικαλιστικού κινήματος».
Το «παραμύθι» με τον νέο που σπουδάζει σε ακριβά ιδιωτικά σχολεία, μετά κάνει δύο μεταπτυχιακά, προσλαμβάνεται από μία πολυεθνική ως στέλεχος για να γίνει στη συνέχεια ένας γιάπης των... 1.000 ευρώ φαίνεται ότι φτάνει στο τέλος του.
Τα «λαμπερά» επαγγέλματα ξεθωριάζουν από τη σκληρή πραγματικότητα και μαζί χάνουν την ισχύ τους οι θεωρίες της «εταιρικής κουλτούρας» που προβλέπουν υπερωρίες χωρίς αμοιβή, δουλειά το Σαββατοκύριακο «για την επίτευξη των στόχων» και σιωπή διότι «ξέρεις πόσοι θα ήθελαν να είναι οι τυχεροί που θα δουλέψουν στον όμιλό μας».
Πρόκειται για θεωρίες που συναντώνται στα βιβλία «Διαχείρισης ανθρωπίνων πόρων» (Human Resource Management αγγλιστί), όπου λέξεις όπως «συνδικαλισμός», «απεργία» και «διαμαρτυρία» είναι σχεδόν ανύπαρκτες.
Οι πρώτες απεργίες
Με βάση τη «διαχείριση ανθρωπίνων πόρων», όμως, έχουν ακριβώς στηθεί οι διοικήσεις των εργαζομένων σε όλους τους τομείς που γνώρισαν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης κατά την τελευταία εικοσαετία στην Ελλάδα: εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, συμβούλων επιχειρήσεων, δημοσίων σχέσεων, διαφημιστικές, πληροφορικής, τράπεζες κ.ά.
Οι εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι στις εταιρείες αυτές, αφού «κατάπιαν», όλα τα προηγούμενα χρόνια, τους εταιρικούς «κανόνες», γραπτούς και άγραφους, βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με την οικονομική κρίση και το καθεστώς ανασφάλειας για τις θέσεις εργασίας τους.
Την περασμένη εβδομάδα, τα σωματεία των εργαζομένων στις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας Vodafone και Wind πραγματοποίησαν 24ωρη απεργία. Η μία... είδηση είναι ότι έκαναν την πρώτη τους απεργία οι μεν, τη δεύτερη οι δε. Η άλλη, και ίσως η σημαντικότερη, είναι ότι υπάλληλοι δύο εταιρειών που έχουν 16 χρόνια λειτουργίας -όσα δηλαδή είναι και τα χρόνια που υπάρχουν κινητά τηλέφωνα στην Ελλάδα- έχουν πλέον σωματεία εργαζομένων!
«Το μεσημέρι της 15ης Ιουλίου 2008 επισκέφθηκε τα γραφεία της Vodafone κλιμάκιο από δύο εκπροσώπους της ΓΣΕΕ και δύο από το Εργατικό Κέντρο της Αθήνας, επειδή γινόντουσαν μαζικές απολύσεις. Εκείνη την ώρα στην καφετέρια της εταιρείας βρίσκονταν για διάλειμμα περίπου 150 υπάλληλοί της. Οταν άρχισαν να τους μιλούν, οι μισοί από αυτούς αποχώρησαν, ενώ από όσους έμειναν να ακούσουν κανείς δεν πήρε το λόγο, προφανώς από φόβο, για να πει τι συμβαίνει».
Αυτά θυμάται ο Στάθης Ανέστης, μέλος της εκτελεστικής επιτροπής της ΓΣΕΕ. Τώρα, που δεν έχει περάσει ούτε ενάμισης χρόνος, το σωματείο των εργαζομένων υπάρχει και είναι δραστήριο. «Νομίζω ότι η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει την ανάγκη να κινηθούν εγκαίρως, εργαζόμενοι και από άλλους χώρους, όπως οι διαφημιστικές», προσθέτει.
Η απεργία στη Vodafone έγινε την Τετάρτη με αφορμή τη μεταφορά 30 εργαζομένων της στην Hellas On Line, λόγω της μεταβίβασης των δραστηριοτήτων του Ιντερνετ από την πρώτη στη δεύτερη.
Απλήρωτες υπερωρίες
Στη Wind, η 24ωρη κινητοποίηση έγινε την Πέμπτη προκειμένου να μπορούν οι εργαζόμενοι της μίας εταιρείας κινητής τηλεφωνίας να υποστηρίξουν την απεργία των συναδέλφων τους στην άλλη.
Τον τελευταίο μήνα περίπου 50 εργαζόμενοι έχασαν τη δουλειά τους στη Wind, «με δήθεν οικειοθελείς αποχωρήσεις ορισμένοι, με το πρόσχημα στημένων κακών αξιολογήσεων άλλοι και μερικοί με το βάπτισμά τους εν μια νυκτί ως διευθυντικών στελεχών» όπως καταγγέλλει το σωματείο των εργαζομένων.
Το τελευταίο παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς πρόκειται για βαρύγδουπους τίτλους που δίνουν στους υπαλλήλους ως junior account manager, account officer, executive assistant... πίσω από τους οποίους κρύβεται ένα μεγάλο μυστικό: χιλιάδες -νέοι κυρίως- εργαζόμενοι για να πιάσουν δουλειά υπογράφουν προσωπικές συμβάσεις στις οποίες συμφωνούν να λαμβάνουν κάθε μήνα 100, 200 ή και 300 ευρώ παραπάνω από τον εκάστοτε κατώτερο μισθό της συλλογικής σύμβασης. Μαζί με τις αποδοχές λαμβάνουν και έναν τίτλο που περιγράφει -υποτίθεται- τον ρόλο τους ως στελεχών της επιχείρησης.
Στην πραγματικότητα, όμως, εκείνη τη στιγμή η επιχείρηση τους καταγράφει ως πρόσωπα εμπιστοσύνης, με διευθυντικά καθήκοντα. Κάτι που ενδεχομένως να τους στερήσει στο μέλλον τη δυνατότητα διεκδίκησης των υπερωριών που θα έχουν κάνει όχι μόνο τις εργάσιμες ημέρες, αλλά ακόμη και τις Κυριακές.
Αναούνη Λένα, γεν. γραμματέας σωματείου εργαζομένων Cosmote: «Οι αξιολογήσεις των εργαζομένων από εργαλεία ανάπτυξης της εταιρείας έχουν μεταβληθεί σε επιχειρήματα για απολύσεις και αυτό είναι κάτι που δεν το δεχόμαστε».
Μιχαηλάκης Μανόλης, πρόεδρος σωματείου εργαζομένων Wind: «Βαφτίζουν στελέχη ανθρώπους οι οποίοι "τρέχουν" μόνοι τους συγκεκριμένα έργα και που δεν έχουν κανέναν από κάτω τους, μόνο και μόνο για να μην τους πληρώνουν υπερωρίες».
Θεοδωροπούλου Σοφία, πρόεδρος σωματείου εργαζομένων στην Vodafone: «Οι ατομικές συμβάσεις και οι προσωπικοί στόχοι που θέτει η εταιρεία στους εργαζόμενους, έχουν ως αποτέλεσμα να κοιτάει ο ένας ως εχθρό του τον άλλον συνάδελφο».
Χρήστου Χάρης, εργαζόμενος Wind: «Πρέπει να ακολουθήσουν και οι συνάδελφοι από τις διαφημιστικές εταιρείες, όπου μερικοί από τους εργοδότες τούς βάζουν και εργάζονται με συνθήκες χειρότερες και από εργοστάσιο».
Κυριακούλιας Παναγιώτης, μέλος Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδος: «Για μένα τα νέα σωματεία στις εταιρείες τηλεφωνίας αποτελούν το πιο ελπιδοφόρο και υγιές κομμάτι του συνδικαλιστικού κινήματος».
18 Οκτ 2009
Γιατί η εργασία οδηγεί στην αυτοκτονία;
Άρθρο του πανεπιστημιακού Γ. Κουζή
Οι πρόσφατες τραγικές εξελίξεις στην France Telecom, στην οποία μάλιστα βασικός μέτοχος μετά την ιδιωτικοποίησή της εξακολουθεί να είναι το γαλλικό κράτος, με τις 23 αυτοκτονίες σε 18 μήνες και τις πολλές αποτυχημένες απόπειρες, στενά συνδεδεμένες με το εργασιακό περιβάλλον, αναδεικνύουν τη ζοφερή πραγματικότητα των σύγχρονων μεθόδων οργάνωσης της εργασίας.
Τι αλήθεια είναι αυτό που τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει 400 εργαζόμενους στην αυτοκτονία στη Γαλλία προσθέτοντας μια νέα οδυνηρή εργασιακή παράμετρο μετά τους θανάτους από εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες; Τι είναι αυτό που βρίσκεται πίσω από το τέταρτο κύμα αυτοκτονιών με αφορμή τις συνθήκες εργασίας; Ένα κύμα που ακολουθεί τους απελπισμένους αγρότες της δεκαετίας του ʼ60 που ωθούνταν στην έξοδο από την αγροτική ζωή και τη γη τους, τους ανειδίκευτους εργάτες της επόμενης δεκαετίας που εισέπρατταν την απαξίωση μπροστά στην ανάπτυξη της ειδικευμένης εργασίας, τη σύγχρονη απελπισία των ανέργων και των κάθε λογής ευέλικτων και κακοπληρωμένων εργαζόμενων που αδυνατούν να καλύψουν βασικές ανάγκες ενοχοποιώντας τον εαυτό τους;
Τα νέα θύματα δεν ανήκουν στην κατηγορία της δεύτερης ή και τρίτης ταχύτητας αμοιβής και δικαιωμάτων του εργατικού δυναμικού. Αντίθετα είναι υπάλληλοι στον χώρο των υπηρεσιών με ικανοποιητικές αποδοχές που δείχνουν αγάπη για τη δουλειά τους και χαρακτηρίζονται επιτυχημένοι. Βιώνουν με δραματικό τρόπο τα αποτελέσματα των σύγχρονων μεθόδων management της πλήρους εξατομίκευσης της εργασιακής σχέσης με ειδικούς στόχους αμοιβής και καριέρας, απόρροια ειδικότερων συμβάσεων με την εταιρεία που προσδίδουν στον εργαζόμενο χαρακτηριστικά ιδιώτη πωλητή.
Η αποδοχή των αυθαίρετων κριτηρίων και όρων αξιολόγησης της διεύθυνσης που περιφρονεί τους συλλογικούς κανόνες, οδηγεί καταρχήν στην εντατικοποίηση της εργασίας, στην απελευθέρωση των ωραρίων και στην ολοκληρωτική αφιέρωση του ελεύθερου χρόνου στον εργοδότη καταλήγοντας στην πλήρη αφομοίωση της προσωπικότητας στη λογική της εταιρείας. O εργαζόμενος υπόκειται καθημερινά σε ηθική παρενόχληση και σε ένα εξουθενωτικό διπλό αυτοέλεγχο: Εκείνο του ελέγχου της ατομικής του επίδοσης από τον ίδιο και την ομάδα στόχου που ελέγχει και επιτιμά, στο πλαίσιο των προσωπικών ανταγωνισμών, τους αδύνατους κρίκους της αλυσίδας. Απομονωμένος και αβοήθητος ο εργαζόμενος από κάθε έννοια συλλογικότητας, στο πλαίσιο μιας αμφιλεγόμενης αυτονομίας της εργασίας, επιδιώκει την επίτευξη των προσωπικών του στόχων οδηγούμενος σταδιακά στη χρήση μεθόδων και πρακτικών που προδίδουν τους κανόνες της επαγγελματικής ηθικής.
Για να επιτύχει τον στόχο του θα εκδιώξει βίαια τον ασθενή από το νοσοκομείο ώστε να μειωθούν τα νοσήλια και οι δαπάνες της ασφαλιστικής εταιρείας. Θα πουλήσει τραπεζικά προϊόντα και συμβόλαια σε υπερχρεωμένους πελάτες οδηγώντας τους στην καταστροφή. Σταδιακά αποκτηνώνεται. Χάνει τον αυτοσεβασμό του. Όταν όμως ο στόχος δεν εκπληρώνεται και ο εργαζόμενος χρεώνεται την αποτυχία, οι παρενέργειες πέφτουν βαριές για το σύστημα αξιών που έχει υιοθετήσει με τον, συχνά δίχως αρχές, αυτοσκοπό του επιτυχημένου επαγγελματικού προφίλ.
Οι συνέπειες είναι βαριές και προσβλητικές για εκείνον που απέτυχε στους στόχους του, αν και θυσίασε τα πάντα για την εκπλήρωσή του. Εισπράττει βαρύτερα την απώλεια της θέσης ευθύνης, την υποχρεωτική μετακίνηση σε άλλη πόλη, την αλλαγή ομάδας ή και αντικειμένου εργασίας. Αυτή η αποκαθήλωση γίνεται δυσβάστακτη. Οδηγεί σε πλήρη αποστροφή του ίδιου του εαυτού. Πέφτει από το παράθυρο της Telecom στο κενό καταστρέφοντας τα μπαμπού του προαυλίου παρά τις επίμονες συστάσεις της διεύθυνσης με ανακοινώσεις στους ορόφους και στα ασανσέρ, για σεβασμό και φροντίδα των φυτών της αυλής! Παρόλα αυτά η εταιρεία δηλώνει την αθωότητά της και επικαλείται τα προσωπικά προβλήματα του εκάστοτε αυτόχειρα. Καμία ευθύνη για τις μεθόδους οργάνωσης της εργασίας και συνεπώς καμία αστική και ποινική ευθύνη…
Οι οδυνηρές αυτές εξελίξεις απαιτούν άμεσες παρεμβάσεις και δραστικές λύσεις. Λύσεις που είναι αστείο να αναζητούνται σε γενικολογίες για τον εξανθρωπισμό της εργασίας και στην καταπολέμηση του εργασιακού στρες σε σεμινάρια και σε αγχολυτικά χάπια. Ο πυρήνας του προβλήματος θα πρέπει να αναζητείται στις σύγχρονες μεθόδους οργάνωσης της εργασίας που καταργούν κάθε έννοια συλλογικότητας, συνεργασίας και αλληλεγγύης μέσα από ακραίες μορφές εξατομίκευσης της εργασίας και απομόνωσης στον βωμό της μεγιστοποίησης του κέρδους. Οι λύσεις βρίσκονται στη θεσμική και ουσιαστική ενίσχυση των συλλογικών παρεμβάσεων και ελέγχων των εργαζομένων στις επιχειρήσεις Η εργασία, άλλωστε, εκτός από παραγωγός είναι και μέσο κοινωνικοποίησης…
(Η Αυγή, 15/10/2009)
Οι πρόσφατες τραγικές εξελίξεις στην France Telecom, στην οποία μάλιστα βασικός μέτοχος μετά την ιδιωτικοποίησή της εξακολουθεί να είναι το γαλλικό κράτος, με τις 23 αυτοκτονίες σε 18 μήνες και τις πολλές αποτυχημένες απόπειρες, στενά συνδεδεμένες με το εργασιακό περιβάλλον, αναδεικνύουν τη ζοφερή πραγματικότητα των σύγχρονων μεθόδων οργάνωσης της εργασίας.
Τι αλήθεια είναι αυτό που τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει 400 εργαζόμενους στην αυτοκτονία στη Γαλλία προσθέτοντας μια νέα οδυνηρή εργασιακή παράμετρο μετά τους θανάτους από εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες; Τι είναι αυτό που βρίσκεται πίσω από το τέταρτο κύμα αυτοκτονιών με αφορμή τις συνθήκες εργασίας; Ένα κύμα που ακολουθεί τους απελπισμένους αγρότες της δεκαετίας του ʼ60 που ωθούνταν στην έξοδο από την αγροτική ζωή και τη γη τους, τους ανειδίκευτους εργάτες της επόμενης δεκαετίας που εισέπρατταν την απαξίωση μπροστά στην ανάπτυξη της ειδικευμένης εργασίας, τη σύγχρονη απελπισία των ανέργων και των κάθε λογής ευέλικτων και κακοπληρωμένων εργαζόμενων που αδυνατούν να καλύψουν βασικές ανάγκες ενοχοποιώντας τον εαυτό τους;
Τα νέα θύματα δεν ανήκουν στην κατηγορία της δεύτερης ή και τρίτης ταχύτητας αμοιβής και δικαιωμάτων του εργατικού δυναμικού. Αντίθετα είναι υπάλληλοι στον χώρο των υπηρεσιών με ικανοποιητικές αποδοχές που δείχνουν αγάπη για τη δουλειά τους και χαρακτηρίζονται επιτυχημένοι. Βιώνουν με δραματικό τρόπο τα αποτελέσματα των σύγχρονων μεθόδων management της πλήρους εξατομίκευσης της εργασιακής σχέσης με ειδικούς στόχους αμοιβής και καριέρας, απόρροια ειδικότερων συμβάσεων με την εταιρεία που προσδίδουν στον εργαζόμενο χαρακτηριστικά ιδιώτη πωλητή.
Η αποδοχή των αυθαίρετων κριτηρίων και όρων αξιολόγησης της διεύθυνσης που περιφρονεί τους συλλογικούς κανόνες, οδηγεί καταρχήν στην εντατικοποίηση της εργασίας, στην απελευθέρωση των ωραρίων και στην ολοκληρωτική αφιέρωση του ελεύθερου χρόνου στον εργοδότη καταλήγοντας στην πλήρη αφομοίωση της προσωπικότητας στη λογική της εταιρείας. O εργαζόμενος υπόκειται καθημερινά σε ηθική παρενόχληση και σε ένα εξουθενωτικό διπλό αυτοέλεγχο: Εκείνο του ελέγχου της ατομικής του επίδοσης από τον ίδιο και την ομάδα στόχου που ελέγχει και επιτιμά, στο πλαίσιο των προσωπικών ανταγωνισμών, τους αδύνατους κρίκους της αλυσίδας. Απομονωμένος και αβοήθητος ο εργαζόμενος από κάθε έννοια συλλογικότητας, στο πλαίσιο μιας αμφιλεγόμενης αυτονομίας της εργασίας, επιδιώκει την επίτευξη των προσωπικών του στόχων οδηγούμενος σταδιακά στη χρήση μεθόδων και πρακτικών που προδίδουν τους κανόνες της επαγγελματικής ηθικής.
Για να επιτύχει τον στόχο του θα εκδιώξει βίαια τον ασθενή από το νοσοκομείο ώστε να μειωθούν τα νοσήλια και οι δαπάνες της ασφαλιστικής εταιρείας. Θα πουλήσει τραπεζικά προϊόντα και συμβόλαια σε υπερχρεωμένους πελάτες οδηγώντας τους στην καταστροφή. Σταδιακά αποκτηνώνεται. Χάνει τον αυτοσεβασμό του. Όταν όμως ο στόχος δεν εκπληρώνεται και ο εργαζόμενος χρεώνεται την αποτυχία, οι παρενέργειες πέφτουν βαριές για το σύστημα αξιών που έχει υιοθετήσει με τον, συχνά δίχως αρχές, αυτοσκοπό του επιτυχημένου επαγγελματικού προφίλ.
Οι συνέπειες είναι βαριές και προσβλητικές για εκείνον που απέτυχε στους στόχους του, αν και θυσίασε τα πάντα για την εκπλήρωσή του. Εισπράττει βαρύτερα την απώλεια της θέσης ευθύνης, την υποχρεωτική μετακίνηση σε άλλη πόλη, την αλλαγή ομάδας ή και αντικειμένου εργασίας. Αυτή η αποκαθήλωση γίνεται δυσβάστακτη. Οδηγεί σε πλήρη αποστροφή του ίδιου του εαυτού. Πέφτει από το παράθυρο της Telecom στο κενό καταστρέφοντας τα μπαμπού του προαυλίου παρά τις επίμονες συστάσεις της διεύθυνσης με ανακοινώσεις στους ορόφους και στα ασανσέρ, για σεβασμό και φροντίδα των φυτών της αυλής! Παρόλα αυτά η εταιρεία δηλώνει την αθωότητά της και επικαλείται τα προσωπικά προβλήματα του εκάστοτε αυτόχειρα. Καμία ευθύνη για τις μεθόδους οργάνωσης της εργασίας και συνεπώς καμία αστική και ποινική ευθύνη…
Οι οδυνηρές αυτές εξελίξεις απαιτούν άμεσες παρεμβάσεις και δραστικές λύσεις. Λύσεις που είναι αστείο να αναζητούνται σε γενικολογίες για τον εξανθρωπισμό της εργασίας και στην καταπολέμηση του εργασιακού στρες σε σεμινάρια και σε αγχολυτικά χάπια. Ο πυρήνας του προβλήματος θα πρέπει να αναζητείται στις σύγχρονες μεθόδους οργάνωσης της εργασίας που καταργούν κάθε έννοια συλλογικότητας, συνεργασίας και αλληλεγγύης μέσα από ακραίες μορφές εξατομίκευσης της εργασίας και απομόνωσης στον βωμό της μεγιστοποίησης του κέρδους. Οι λύσεις βρίσκονται στη θεσμική και ουσιαστική ενίσχυση των συλλογικών παρεμβάσεων και ελέγχων των εργαζομένων στις επιχειρήσεις Η εργασία, άλλωστε, εκτός από παραγωγός είναι και μέσο κοινωνικοποίησης…
(Η Αυγή, 15/10/2009)
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)