Άρθρο του Γιάννη Κουζή στην Αυγή (30/10/2009)
Η πρόσφατη ανάδειξη του προβλήματος που συνδέεται με την ελληνική εκδοχή των stages, με την μέχρι τώρα εφαρμογή και την μετεκλογική διαχείρισή τους, έφερε στην επιφάνεια πλήθος ερωτημάτων για τους όρους λειτουργίας της αγοράς εργασίας και τον ρόλο του κράτους ως εργοδότη, ως εργαλείου άσκησης κοινωνικής πολιτικής και περιορισμού των ανισοτήτων, ως εκφραστή του «περί δικαίου» αισθήματος της κοινωνίας, ως παιδαγωγού της νεολαίας και, τέλος, ως εγγυητή της εφαρμογής και αυτής της αστικής νομιμότητας.
1) Ανέδειξε σε όλο της το μεγαλείο μια επιμέρους πτυχή του σύγχρονου εργασιακού μεσαίωνα με πρωταγωνιστές τους ιδιώτες εργοδότες και τους διαχειριστές δημόσιων οργανισμών και υπηρεσιών, που μετέτρεψαν, επί μακρόν και κατά συρροήν, ένα θεσμό μαθητείας σε πραγματική απασχόληση με ελάχιστο μισθολογικό κόστος, χωρίς ασφάλιση καλύπτοντας, τις περισσότερες φορές, και πάγιες ανάγκες του Δημοσίου.
2) Ανέδειξε στον απόλυτο βαθμό την εμπλοκή των πελατειακών σχέσεων στο δικαίωμα στην εργασία με την πολιτική ομηρία δεκάδων χιλιάδων νέων και την διαιώνιση των σχέσεων πατρωνείας, που εξουδετερώνει κάθε έννοια κοινωνικού κράτους και μετατρέπει σε επαιτεία την αξίωση για κατοχύρωση του δικαιώματος στην εργασία.
3) Ανέδειξε το δράμα μιας γενιάς από τη στέρηση της χαράς της εφηβείας χάριν της παραπαιδείας, από τη γενικευμένη, παρά τα προσόντα της, ανασφάλεια που την χαρακτηρίζει και που ένα τμήμα της εξωθείται στην υποταγή της αξιοπρέπειας για ένα δείγμα μισής επιβίωσης και μια ελπίδα για ίσως κάτι καλύτερο στο μέλλον.
4) Ανέδειξε το δράμα ενός τμήματος της νεολαίας που εξακολουθεί να συνθλίβεται από τον οδοστρωτήρα της κρατικής πολιτικής. Πρώτον, με την καταρράκωση του αυτοσεβασμού του για την ανάγκη να δηλώνει «ημέτερο», που κάποιοι για ολόκληρες δεκαετίες την επέβαλαν ως αυτονόητη. Δεύτερον, με την ανοχή μιας σωρευτικής υποβάθμισης της έννοιας της εργασίας με θύτη το ίδιο το κράτος - εργοδότη. Και τρίτον, με την εξάντληση κάθε ίχνους αυστηρότητας από την κρατική εξουσία απέναντί του, στο όνομα της ίσης μεταχείρισης, μέσα από την πλήρη απαξίωση της όποιας προϋπηρεσίας, συχνά πολύχρονης και καθοριστικής για τη λειτουργία δημόσιων υπηρεσιών, χωρίς την ελάχιστη έμπρακτη αναγνώριση της προσφοράς του προς τον πολίτη.
5) Ανέδειξε τις σοβαρές ανεπάρκειες προσωπικού σε υπηρεσίες του Δημοσίου στην πορεία της βαθμιαίας αποδιάρθρωσής τους, συνακόλουθης με τις πλήρως απορρυθμισμένες εργασιακές σχέσεις, καθώς και την έλλειψη πειστικής εναλλακτικής πρότασης άμεσων λύσεων για την κάλυψη των συσσωρευμένων κενών.
6) Ανέδειξε τον στρουθοκαμηλισμό του επίσημου κράτους που, αν και θεωρεί αναγκαία τα stages, επικαλούμενο τη νομιμότητα την οποία δεν μπορεί να επιβάλλει στον δημόσιο τομέα, τα περιορίζει στον ιδιωτικό κρίνοντας ότι η έκδηλη ανεπάρκεια των ελεγκτικών μηχανισμών, που δεν φαίνεται να ενισχύονται ουσιαστικά σε προσωπικό και αρμοδιότητες, θα είναι σε θέση να φράξει τον δρόμο σε μια ακόμη ευκαιρία που παρουσιάζεται στην εκτεταμένη εργοδοτική αυθαιρεσία.
7) Ανέδειξε την προχειρότητα, την αποσπασματικότητα και τις αντιφάσεις μιας πολιτικής που επιλέγει ευκαιριακά και για λόγους επικοινωνιακούς να επιληφθεί του θέματος των stages, για το οποίο πριν από το debate των πολιτικών αρχηγών σιωπούσε, διατηρώντας, όπως φαίνεται, για τον δημόσιο τομέα τις εργολαβίες και όλες τις άλλες ευελιξίες, διακηρύσσοντας, παράλληλα, την κάλυψη των ελλείψεων προσωπικού στους δημόσιους οργανισμούς με προσωρινές συμβάσεις μέσω ΑΣΕΠ, προσθέτοντας μια ακόμη παρανομία στο κράτος που χρησιμοποιεί, για πολλοστή φορά, τέτοιες συμβάσεις για θέσεις εργασίας που από τη φύση τους συνδέονται με πάγιες ανάγκες...
Οι επισημάνσεις αυτές γεννούν εύλογα ερωτήματα, που ζητούν άμεσες απαντήσεις για το αν:
α) Η αντιμετώπιση του εργασιακού μεσαίωνα θα περιορίζεται μόνο στην κατάργηση των stages στο Δημόσιο, που ευνοείται, άλλωστε, από την έλλειψη δημόσιων πόρων για τη συνέχισή τους;
β) Η κάλυψη των κενών του Δημοσίου θα αντιμετωπίζεται ουσιαστικά χωρίς να περιορίζεται σε ημίμετρα ως προς το μέγεθος των πραγματικών αναγκών και το περιεχόμενο των εργασιακών σχέσεων ή, στο πλαίσιο των διακηρυγμένων περικοπών και παρά τη διαφάνεια μέσω ΑΣΕΠ, αυτές θα παραμένουν σε μεγάλο βαθμό επισφαλείς και ευέλικτες;
γ) Η κατάργηση των πελατειακών σχέσεων στο Δημόσιο και η αξιοκρατία θα είναι γενικευμένη ή θα παραμένουν ανέπαφοι οι «ημέτεροι» όροι στελέχωσης της διοικητικής ιεραρχίας, ενώ η εντεινόμενη παρουσία των εργολάβων θα χρησιμοποιείται για τη μεταφορά των πελατειακών σχέσεων στο προσωπικό των επιχειρηματιών φίλων που αναλαμβάνουν ή ανανεώνουν εργολαβίες για το Δημόσιο;
Ο Γιάννης Κουζής διδάσκει στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
