Η εργασιακή ανασφάλεια αναδεικνύεται σε Νο1 πρόβλημα των εργαζομένων στην Ελλάδα, σύμφωνα με ποιοτική έρευνα της VPRC που έγινε για λογαριασμό της ΓΣΕΕ.
Του Μπάμπη Αγρολαμπου
Η μέτρηση πραγματοποιήθηκε στις αρχές της οικονομικής κρίσης, με στόχο να αποτυπώσει το κλίμα στους απασχολούμενους της Ελλάδας ενόψει των συνεπειών της.Ακολουθήθηκε η μέθοδος των συζητήσεων με ομάδες εργαζομένων από τον ιδιωτικό τομέα και τις ΔΕΚΟ (focus groups) στην Αθήνα και τα συμπεράσματά της είναι:
1 Η ανασφάλεια επισκιάζει πλέον τα προβλήματα που σχετίζονται με τις συνθήκες εργασίας. Το ενδεχόμενο απολύσεων λειτουργεί αποτρεπτικά ως προς τη διεκδίκηση καλύτερων αποδοχών, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις αποτελεί και αιτία για την αποδοχή ακόμα και δυσμενέστερων συνθηκών εργασίας.
*Εντονος είναι ο προβληματισμός στις ομάδες των ΔΕΚΟ σε σχέση με τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Ο φόβος μη ανανέωσης της σύμβασης, αλλά και το ζήτημα της συνταξιοδότησης απασχολούν έντονα τους συμβασιούχους.
2 Το δεύτερο κατά σειρά πρόβλημα που αναδεικνύεται είναι το μισθολογικό.
*«Είναι σαν να μην δουλεύεις. Μόλις τα πάρεις, αμέσως τα δίνεις. Χρωστάς παντού...», δηλώνει χαρακτηριστικά εργαζόμενη σε ΔΕΚΟ.*«Κάνω και δεύτερη δουλειά για να τα βγάλω πέρα», ομολογεί άλλος εργαζόμενος.*Η πλειονότητα των συμμετεχόντων άλλωστε υποστηρίζει ότι δεν είναι σε θέση, βάσει των αποδοχών της, να εξασφαλίσει άνετη διαβίωση.
3 Το Ασφαλιστικό προκύπτει ως τρίτη απειλή.Αφορά, λόγω του νέου μοντέλου με τις συγχωνεύσεις ταμείων, την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης, τις χαμηλές παροχές υγείας, την αύξηση του ποσοστού συμμετοχής των ασφαλισμένων σε φάρμακα και ιατρικές εξετάσεις.
*«Το ιδανικό για αυτούς θα ήταν την επόμενη μέρα της συνταξιοδότησης να πήγαινες στον τάφο», είναι ένα σχόλιο που άκουσαν συχνά οι ερευνητές της εταιρείας VPRC.
4 Στον ιδιωτικό τομέα ως ιδιαίτερο πρόβλημα επισημαίνεται η αυθαιρεσία των εργοδοτών, αφού λείπει κάθε έλεγχος από το κράτος.
*«Στον ιδιωτικό τομέα απουσιάζει κάθε έλεγχος. Επιθεώρηση Εργασίας δεν υπάρχει πουθενά. Δεν μπορώ να απευθυνθώ κάπου για τα προβλήματά μου», σημειώνει εργαζόμενος σε εταιρεία.
*«Για να διεκδικήσω εγώ ένα επίδομα πρέπει να με υποστηρίξει το κράτος. Να πει ότι "όσοι ασχολούνται με υπολογιστή θα πάρουν τόσα". Αν βγω και να το φωνάξω μόνος μου, δεν κερδίζω τίποτα. Τα σωματεία δεν υπάρχουν», δηλώνει άλλος εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα.
5 Ως επιμέρους προβλήματα που σχετίζονται με την αυθαιρεσία των εργοδοτών αναφέρονται, κατά σειρά: Απλήρωτες υπερωρίες. Μη καταβολή επιδομάτων. Αφαίρεση δικαιώματος για διάλειμμα. Αφαίρεση δικαιώματος άδειας εγκυμοσύνης.
6 Ειδικά στα focus groups των εργαζομένων σε οργανισμούς του Δημοσίου ανέκυψε το ζήτημα των αποκρατικοποιήσεων, με τις οποίες φαίνεται να διαφωνεί η πλειονότητα των συμμετεχόντων.Κοινή αντίληψη των εργαζομένων εκεί είναι ότι οι επιχειρήσεις αυτές δεν είναι, πράγματι, προβληματικές.
*«Ο ΕΛΤΑ είναι πολύ καλή υπηρεσία, ανταγωνιστική με τις έξω, πάει πολύ καλά και πάνε να τον διαλύσουν. Αυτά όμως κάνουν και με τη ΔΕΗ και με την Ολυμπιακή», σημειώνεται σε μία καταγγελία.
*«Πώς είναι δυνατόν η ΔΕΗ, ολόκληρο μονοπώλιο, να είναι προβληματική; Πώς είναι δυνατόν να βγαίνουν όλα αυτά τα υπέρογκα κονδύλια για τους διευθυντές αν είναι ελλειμματική;», διερωτάται άλλος εργαζόμενος ΔΕΚΟ.
7 Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι δίνουν άλλη ιεράρχηση στα προβλήματα των ΔΕΚΟ:Ιδιαίτερα υψηλοί μισθοί διευθυντικών στελεχών. Αναξιοκρατία στην επιλογή του προσωπικού και έλλειψη ειδικών γνώσεων. Λανθασμένη τιμολογιακή πολιτική, που εξυπηρετεί συμφέροντα (με αναφορές στα χαμηλά βιομηχανικά τιμολόγια της ΔΕΗ).
*Οι αλλαγές που προωθούνται στις ΔΕΚΟ σε σχέση με το εργασιακό καθεστώς απασχολούν έντονα τους εργαζόμενους, οι οποίοι δηλώνουν αντίθετοι στις εξής ρυθμίσεις: Κατάργηση συλλογικών συμβάσεων, άρση μονιμότητας, μισθολογικές περικοπές, μείωση των ωρών εργασίας για τους συμβασιούχους.
*«Οι εταιρείες βγαίνουν προβληματικές, με αποτέλεσμα να μας λένε δεν μπορούμε να κάνουμε αύξηση στους εργαζόμενους. Με το νόμο περί προβληματικών, για όποια ΔΕΚΟ υπαχθεί σ' αυτό το καθεστώς παύει να ισχύει η συλλογική σύμβαση εργασίας. Επίσης παύει να ισχύει η μονιμότητα», όπως σχολιάζει εργαζόμενος ΔΕΚΟ.
8 Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχουν και τα πολιτικά συμπεράσματα της έρευνας:
*Η διεθνής κρίση αποδίδεται από τους εργαζόμενους στην ανεξέλεγκτη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος και συνδέεται με κερδοσκοπικές σκοπιμότητες.
*Ωστόσο, οι εργαζόμενοι δεν δείχνουν να αποδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην επίδραση αυτών των εξελίξεων στην ελληνική οικονομία παρ' ότι θεωρούν ότι θα επιβαρυνθεί η ήδη δυσχερής οικονομική κατάσταση των πολιτών.Η «αντίφαση» αυτή ερμηνεύεται από τους ερευνητές με βάση την εκτίμηση ότι η διεθνής συγκυρία δεν βιώνεται από τους εργαζόμενους ως μια καινοφανής κατάσταση, αφού η αίσθηση της οικονομικής κρίσης προϋπήρχε στα ελληνικά νοικοκυριά.
9 Αρνητικά αξιολογείται από τους συμμετέχοντες στις συζητήσεις το κυβερνητικό σχέδιο ενίσχυσης της ρευστότητας (πακέτο των 28 δισ. ευρώ προς τις τράπεζες). Το σύνολο των εργαζομένων εκτιμά ότι αποτελεί πρωτίστως μέτρο που δεν θα αποδώσει οφέλη στους πολίτες.
*Σε επίπεδο ατομικής συμπεριφοράς, πάντως, διαπιστώνεται ότι η κρίση επηρεάζει ιδιαίτερα την αγοραστική συμπεριφορά (μείωση κατανάλωσης, ματαίωση μεγάλων αγορών) των εργαζομένων.
10 Σημαντική κρίνεται και η επίδραση της κρίσης στο επίπεδο της ιδεολογίας. Οι αντιλήψεις που εκφράζονται από τους εργαζόμενους σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα συγκλίνουν σε κριτική της ελεύθερης αγοράς και σε προτάσεις υπέρ του κρατικού παρεμβατισμού στην οικονομία.
*Ιδιαίτερος προβληματισμός, πάντως, διατυπώθηκε στο πλαίσιο της έρευνας και για την προσωπική στάση του κάθε έλληνα εργαζόμενου εν μέσω κρίσης. Οι περισσότεροι δηλώνουν, πλέον, αντίθετοι στα κυρίαρχα καταναλωτικά πρότυπα και στις λεγόμενες «επίπλαστες» ανάγκες.Κάτι που προοιωνίζεται και αλλαγή της συμπεριφοράς τους ως καταναλωτών.
(από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 8/2/2009, το πλήρες αφιέρωμα εδώ: http://www.enet.gr/online/online_text/c=110,dt=08.02.2009,id=56109372,45911260,23974364,29632348,51843676,73843036,37091484,44846620
